قرارداد پیمانکاری چیست و نکات مهم قرارداد پیمانکاری چه مواردی است؟ + نمونه قرارداد

قرارداد پیمانکاری قرارداد مهم و پرکاربردی است. این قرارداد با زندگی همه ما، مستقیم یا غیر مستقیم، مرتبط است. بگذارید یک تجربه واقعی را در مورد این قرارداد با شما در میان بگذارم و بعد از آن، مهم‌ترین نکات را در کنار هم، بررسی کنیم.

حدودا اواسط اسفند ماه بود که بعد از تمام شدن کار، نزدیک به ساعت 8:30 شب، مثل همیشه لپتاپ را خاموش کردم، آن را در سامسونت قراردادم و از شرکت بیرون رفتم.

هوا سرد بود اما از بارش باران خبری نبود. خیلی خسته بودم و یک نوشیدنی گرم یا محبت گرم یک دوست می‌توانست روی من تاثیر زیادی داشته باشد.

به انتهای خیابان که رسیدم صدایی آشنا، توجه من را به سوی خود جلب کرد. سرم را برگرداندم، دوستم معین با خودرویی که تازه خریده بود، در کنار خیابان ایستاده بود.

از من خواست که سوار ماشین او بشوم تا هم به کافی شاپ برویم و فنجانی چای بخوریم و هم در رابطه با موضوع مهمی با هم صحبت کنیم.

با خودم فکر کردم که ای کاش در آن لحظه، از خدا چیز دیگری را درخواست کرده بودم!

بنابراین سوار ماشین معین شدیم و به سوی کافه حرکت کردیم.

معین یکی از دوستان نزدیک و خانوادگی من بود. مهندس معماری بود و به ساخت و ساز علاقه زیادی داشت.

بعد از گفت و گوی دوستانه و پرسیدن احوال خانواده، وقتی مشغول نوشیدن چای بودیم به یاد آوردم که معین فقط برای صرف چای، نیامده بود.

پس بیشتر کنجکاو شدم و پرسیدم:  معین جان چه خبر؟ می‌خواستی در رابطه با موضوعی با من صحبت کنی!

معین بعد از شنیدن این سوال سرش را آرام تکان داد و فنجان چای را روی میز گذاشت.

بعد کمی به من نزدیک شد انگار که می‌خواست در رابطه با موضوع محرمانه‌ای با من حرف بزند.

به قرارداد پیمانکاری نیاز داشت!

هنوز از تنظیم قرارداد پیمانکاری بحثی مطرح نشده بود و بعد از صحبت از جزئیاتی در رابطه با کار، خود او ادامه داد:

علیرضا، یک نفر قصد دارد که ساختمانی را احداث کند ، درصورتی که مهندس نیست و از ساخت و ساز هم اطلاعات زیادی ندارد! دیروز با من صحبت کرد و گفت که قصد دارد وظیفه ساختن ساختمان را به من واگذار کند و تمامی سرمایه را خودش پرداخت کند.

با توجه به توصیه‌های تو، پیشنهاد تنظیم قرارداد را به او دادم ولی گفت هیچ وقت قراردادی را امضاء نکرده است و از جزئیات قرارداد هم اطلاع ندارد!

از طرفی، من با وکیل آن شخص هم صحبت کردم که باید قرارداد خاصی را تنظیم کنیم اما وکیل گفت که نیازی به ایجاد قرارداد نیست و جناب صالحی از هر جهت مطمئن هستند.

خواستم از تو بپرسم که چه قراردادی را لازم است که تهیه کنیم و جزئیات و تعهدات قرارداد باید به چه شکل باشد؟

درآن لحظه به یاد آوردم که خیلی از دوستان معین هم که از طریق خودش با آن‌ها آشنا شده بودم، سوالاتی مانند سوال معین داشتند.

سوالاتی در خصوص انواع‌ قرارداد پیمانکاری که من هم به آنها پاسخ داده بودم اما با توجه به کمبود وقت و مسائل مختلفی که وجود داشت، هنوز در رکلا، نکات خاص حقوقی درباره آن‌ها ذکر نکرده بودم.

معین به مسائل حقوقی چندان علاقه‌ای نداشت و بعد از آنکه گفتم باید قرارداد پیمانکاری تهیه کنید، بعد از شنیدن بعضی از شرایط و محتویات قرارداد، صرفا از من خواست تا این قرارداد را برای او تنظیم کنم.

تنظیم قرارداد را به‌عهده گرفتم

من قرارداد را تنظیم کردم و در اختیار معین قرار دادم و امروز تا آنجا که اطلاع دارم ساختمان در حال ساخته شدن است و مرحله بتن ریزی آن به پایان رسیده است.

اما هنوز متوجه نشدم که چرا وکیل جناب صالحی، تنظیم قرارداد را ضروری نمی‌دانست و به دلیلی غیر منطقی، استناد کرده بود.

بعد از دو ماه، در اوایل ماه اردیبهشت، هنگامی که در شرکت، کمی مشغول استراحت بودم، با دیدن فنجان چایی که یکی از همکاران برای من آورد و بر روی میز کار من گذاشت، به یاد معین و تنظیم قرارداد برای او افتادم.

به نظرم رسید بعد از مدت‌ها تولید محتوای متفاوت، وب سایت ما، در خصوص انواع قرارداد پیمانکاری، نیاز به مطالب مفیدی دارد که بسیاری از نکات حقوقی و تعهدات و شرایط انواع قرارداد پیمانکاری را مد نظر قرار دهد.

بالاخره امروز فرصتی پیدا کردم تا در خصوص انواع قرارداد پیمانکاری، به عنوان یکی از اعضای حقوقی رکلا، مطلب بنویسم.

بنابراین این متن را تهیه کردیم تا شما با کلیات قراردادهای پیمانکاری آشنا شوید و از نحوه تنظیم و تهیه نمونه قرارداد پیمانکاری آگاه شوید.

قرارداد پیمانکاری چیست؟

«قرارداد پیمانکاری یا قرارداد پیمانی، توافقی است که به واسطه آن، موضوع مورد توافق کارفرما و پیمانکار (پروژه مشخص) عملیاتی می‌شود. موضوع قرارداد می‌تواند هر چیزی باشد که به صورت یک پروژه قابل تعریف کردن باشد.»

برای مثال، زمانی که شما مسئولیت ساخت یک صندلی را به عهده می‌گیرید و متعهد می‌شوید که در ازای دریافت حق الزحمه‌ای مشخص، یک صندلی چوبی را در بازه زمانی معینی بسازید و تحویل دهید، در واقع یک پروژه پیمانی را به عهده گرفته‌اید و قرارداد شما با متقاضی ساخت صندلی، یک قرارداد پیمانکاری است. این قرارداد را می‌توانیم یکی از متداول‌ترین انواع قرارداد میان اشخاص در نظر بگیریم. در واقع همه ما ممکن است به عنوان پیمانکار یا به عنوان کارفرما (سفارش دهنده پروژه)، یک طرف قراردادهای پیمانی باشیم.

رابطه‌ای که برای ساخت یک صندلی چوبی برقرار می‌شود، یک پروژه پیمانی است. همچنین توافقاتی که برای ساخت و ساز یک برج چندین طبقه انجام خواهد شد نیز یک پروژه پیمانی خواهد بود که میان سرمایه گذار و مهندس سازنده امضا می‌شود. این قرارداد در واقع سند و مدرکی معتبر است که تمام اقدامات، فعالیت‌ها، تعهدات، وظایف، ضمانت‌ها، خسارات احتمالی و موارد متعدد دیگر را در بر می‌گیرد.

به عبارت دیگر، قرارداد پیمانکاری ، قراردادی است که روابط میان کارفرما و پیمانکار را تنظیم می‌کند، به عنوان مثال، با آوردن تعهدات و شرایط لازم و مسئولیت‌هایی که هر یک از طرفین قرارداد برعهده دارند، وظایف هر یک از طرفین مشخص می‌شود.

نکته مهمی که باید به آن اشاره کنیم این است که محدودیتی برای حضور اشخاص حقیقی یا حقوقی در این نوع قرارداد وجود ندارد. یعنی کارفرما و پیمانکار می‌توانند شخص حقیقی یا شخص حقوقی باشند. (برای آشنایی با ماهیت و تعریف هر کدام از این شخصیت‌ها، روی لینک‌های مشخص شده بزنید و مقاله مرتبط با آن‌ها را مطالعه کنید.)

در نظر داشته باشید که دامنه قرارداد پیمانکاری گسترده است و شامل انجام پروژه‌های پیمانی در ساخت و ساز، حمل و نقل، انواع پروژه‌های ساختمانی و موارد متعدد دیگر می‌شود. بنابراین، آگاهی از قوانین مربوط به آن، اهمیت بسیار زیادی دارد.

تعریف کارفرما

همانطور که اشاره شد، در یک طرف قرارداد، کارفرما قرار می‌گیرد و به عنوان آمر، انجام عملی را در قبال پرداخت وجه معین و در زمان معین از پیمانکار درخواست می‌کند.

بنابراین کارفرما، در بندهای قرارداد، شرایط و مسائلی که پیمانکار باید آن‌ها را مد نظر قرار بدهد را، بر اساس اسناد و مدارک خاص، به پیمانکار ارائه می‌دهد.

تعریف پیمانکار در فرم خام قرارداد پیمانکاری

اجرا کننده اصلی مفاد قرارداد و آنچه کارفرما امر می‌کند، پیمانکار است.

به عنوان مثال، تصور کنید کارفرما مدیر یک شرکت تولید محصولات گوشتی باشد که قصد دارد خودرو‌هایی که به وسیله آن‌ها کالا‌ها میان مراکز فروش عرضه می‌شوند را تعمیر کند.

فرض را بر این می‌گیریم که تمامی خودرو‌ها اموال شرکت یا همان شخص حقوقی است و در رابطه با آن‌ها، نماینده شرکت یعنی شخص مدیر تصمیم گیری می‌کند.

مدیر با تنظیم نمونه قرارداد پیمانکاری با شخصی که به عنوان مثال، تعمیرکار است، از او در متن قرارداد درخواست می‌کند که تمامی خودرو‌ها از لحاظ تنظیم موتور، چک شوند و قطعات کهنه تعویض شوند.

همچنین در متن قرارداد پیمانکاری ذکر می‌کند که تعمیرکار، به عنوان پیمانکار، وظیفه دارد تا خودرو‌ها را یک هفته بعد از تاریخ تنظیم قرارداد، به کارفرما تحویل دهد و در مقابل انجام آن، مبلغ مشخصی از کارفرما دریافت کند.

بنابراین توجه به اسناد و مدارکی که کارفرما ارائه می‌دهد، برای پیمانکار ضرورت دارد.

شرایط عمومی حاکم بر قراردادهای پیمانکاری

شرایط عمومی همانطور که واضح به نظر می‌رسد عمومیت دارد و بر کلیه قرارداد‌های پیمانکاری ، صرف نظر از موضوع آن‌ها حاکمیت دارد.

همچنین این دسته از شرایط ، شرایط پایه و اساسی انواع قرارداد پیمانکاری هستند و هیچ قرارداد پیمانکاری نمی‌تواند بر خلاف این شرایط تنظیم شود.

به عبارت دیگر شرایط عمومی نمونه قرارداد پیمانکاری ، تغییرناپذیر هستند و در قالب یک چارچوب کلی، مسئولیت‌ها و وظایف هر یک از طرفین قرارداد و همچنین حقوق هر کدام از آن‌ها را تعیین می‌کنند.

شرایط خصوصی حاکم بر نمونه قرارداد پیمانکاری

این شرایط برخلاف شرایط عمومی ، نقش تکمیل کننده را در تنظیم قرارداد پیمانکاری دارند.

بنابراین، این شرایط با توجه به ماهیت و موضوع قرارداد پیمانکاری تنظیم می‌شوند.

به عنوان مثال شرایط خصوصی حاکم بر نمونه قرارداد پیمانکاری ساختمانی ممکن است با شرایط خصوصی قرارداد پیمانکاری

تعمیرات اتومبیل متفاوت باشد.

اما آنچه در رابطه با شرایط خصوصی تمامی قراردادهای پیمانکاری مشابه است، عدم توانایی و قدرت آن‌ها در تغییر یا از بین بردن شرایط عمومی این دسته از قراردادها است.

نکات مهم قرارداد پیمانکاری (بخش اول)

قبل از آنکه انواع قرارداد پیمانکاری و نحوه بستن قرارداد پیمانکاری بررسی کنیم ، مجموعه نکات مهمی را مورد بررسی قرار می‌دهیم که دانستن آن‌ها، در تنظیم یک نمونه قرارداد پیمانکاری ضروری است.

نمونه قرارداد پیمانکاری معین است یا مختلط یا نامعین

قبل از آنکه بررسی کنیم که قرارداد پیمانکاری از چه نوعی است، عقود معین، نامعین و مختلط را مورد بررسی قرار می‌دهیم.

عقود معین

این عقود مجموعه قرارداد‌هایی هستند که قانونگذار به صراحت، شرایط نوشتن و آثار آن را در متن قانون بیان کرده است.

از جمله این قرارداد‌ها عبارت‌اند از بیع، اجاره، ضمان و غیره.

در این دسته از قرارداد‌ها، نیاز نیست طرفین تمامی حقوق و تکالیف مربوط به خود را در متن قرارداد ذکر کنند.

در واقع این حقوق و تکالیف از سوی قانونگذار مطرح شده است و قانونگذار آنچه را به نظر عادلانه دانسته است در قانون بیان کرده است.

بنابراین همین مقدار کافی است که طرفین عقد، با یکدیگر نسبت به ارکان اصلی عقد توافق کنند و حل ارکان فرعی را به متن قانون واگذار کنند.

عقود نامعین

بر خلاف عقود معین ، در این دسته از عقود ، قانون عنوان یا نام، مسئولیت‌ها، تعهدات و شرایط خاصی را در رابطه با قرارداد تعیین نکرده است.

بنابراین این دسته از قرارداد‌ها طبق قواعد عمومی حاکم بر قرارداد‌ها و اصل آزادی اراده موضوع ماده 10 قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران تنظیم می‌شوند.

عقود مختلط

طبق اصل آزادی اراده موضوع ماده 10، در این دسته از قرارداد‌ها، اشخاص می‌توانند در حدود قانون، با توجه به توافقات خود، با یکدیگر تراضی کنند و هر نامی را که می‌خواهند برای آن تعیین کنند.

با توجه به توضیحاتی که ارائه شد ، قرارداد پیمانکاری ، یک عقد نامعین است که با توجه به قواعد عمومی و اختیاری که ماده 10 قانون مدنی به هر یک از طرفین داده است تنظیم می‌شود.

از ماده 10 قانون مدنی چنین برداشت می‌شود که تمامی توافقات میان کارفرما و پیمانکار، در صورتی که بر خلاف قوانین رایج در کشور نباشند، نافذ و صحیح است.

به عبارت دیگر، طرفین قرارداد می‌توانند تمامی توافقاتی که مخالف با قانون نباشد را در متن نمونه قرارداد پیمانکاری بنویسند و قانون نیز، از آن حمایت می‌کند.

نمونه قرارداد پیمانکاری لازم است یا جایز

مطابق ماده 185 قانون مدنی، عقد لازم قراردادی است که هیچ یک از طرفین معامله حق فسخ آن را نداشته باشد، مگر در مواردی که قانون گذار گفته است.

همچنین، ماده 186 قانون مدنی نیز  عقد جایز را قراردادی می‌داند که هر یک از طرفین بتواند هر وقت بخواهد آن را فسخ کند.

با توجه به محتوای مواد 10 و 219 قانون مدنی، متوجه می‌شویم که در کلیه قرارداد‌ها، اصل بر لازم بودن قرارداد است.

در نتیجه، فسخ نمونه قرارداد پیمانکاری  توسط هر یک از طرفین قرارداد، تابع قوانین و استثنائات خاص صورت می‌گیرد.

بنابراین در رابطه با قراردادهای پیمانکاری دولتی ، ماده 46 دفترچه شرایط عمومی پیمان، به 15 شرط اشاره کرده است که درصورت وجود هر یک از این شروط، طرفین قرارداد می‌توانند قرارداد پیمانکاری را فسخ کنند.

همچنین در خصوص ماده 48 این دفترچه نیز باید گفت، حق فسخ به صورت استثنا، به علت مقتضیات اداری، از سوی قانونگذار به دولت داده شده است. در نتیجه، دولت موظف است در صورتی که به کارفرما ضرری برسد، آن را جبران کند.

این نکته در رابطه با اشخاص عادی حقیقی یا حقوقی نیز که نمونه قرارداد پیمانکار تنظیم می‌کنند، باید در نظر گرفته شود.

بنابراین در صورتی که هر یک از طرفین قرارداد به تعهدات، مسئولیت‌ها و وظایف خود عمل نکند، باید ضرری که به طرف دیگر وارد شده است را جبران کند.

نحوه بستن قرارداد پیمانکاری (نکات مهم قرارداد پیمانکاری)

با اینکه، تنظیم هریک از اتواع نمونه قرارداد پیمانکاری شرایط خاص خود را دارد اما در اینجا به نکات مهم قرارداد پیمانکاری که شما باید در انواع قرارداد پیمانکاری مد نظر قراردهید و من هم در قرارداد دوستم معین، در نظر داشتم، اشاره می‌کنیم:

مشخصات طرفین قرارداد

هر یک از طرفین قرارداد موظف هستند مشخصات کامل خود را در متن قرارداد بنویسند.

بدون شک، در صورت بروز هر گونه اختلاف میان کارفرما و پیمانکار، صدور اظهارنامه دادگاه یا مرجع حل اختلاف با توجه به مشخصات مندرج در قرارداد انجام می‌شود.

از طرف دیگر، اظهارنامه به آدرسی فرستاده می‌شود که در متن قرارداد ذکر شده است.

موضوع نمونه قرارداد پیمانکاری

در ابتدای کار باید موضوع قرارداد با توجه به محتوای آن تعیین شود.

در نتیجه، تعیین موضوع قرارداد، می‌تواند گامی برای تنظیم تخصصی یک قرارداد پیمانکاری باشد.

اسناد و مدارک مرتبط با توافق

لازم است در انواع قرارداد پیمانکاری ؛ به تمامی اسناد و مدارکی که کارفرما در اختیار پیمانکار فرار می‌دهد، توجه شود. این اسناد را در بخش پیوست‌های قرارداد مورد اشاره قرار دهید. ضمن آنکه باید مشخص شود که در حالت بروز اختلاف نظر میان طرفین، به ترتیب باید به کدامیک از اسناد و مدارک مراجعه کرد.

مبلغ قرارداد پیمانکاری

در این بخش، مبلغ توافق شده برای انجام فعالیت، بین کارفرما و پیمانکار تعیین می‌شود. کمتر پیش می‌آید که مبلغ قرارداد به صورت کامل و در ابتدای قرارداد پرداخت شود. روال معمول در این مورد به این شکل است که بخشی از مبلغ به عنوان پیش پرداخت و بخش دیگر مبلغ به تدریج و با توجه به پیشرفت کار به پیمانکار پرداخت می‌شود.

سایر بخش‌ها ( شامل تعهدات کارفرما و تعهدات پیمانکار در قرارداد پیمانکاری )

در ادامه قرارداد نیز، به برخی از مسائل مانند نظارت بر اجرای کار، تعهدات کارفرما در قرارداد پیمانکاری و تعهدات پیمانکار در قرارداد اشاره می‌شود که از ارکان اساسی قرارداد می‌باشند.

بنابراین برای تنظیم یک قرارداد کارآمد، بیان هر یک از تعهدات پیمانکار و تعهدات کارفرما در قرارداد پیمانکاری الزامی است. من در این مورد، از معین سوالات زیادی پرسیدم. چون معین یک بخش از قرارداد بود و در این مورد، انتظاراتی داشت که لازم بود در متن توافق، به صورت کامل نوشته شود. این بخش، نکات مهم قرارداد پیمانکاری را شامل می‌شود و از اهمیت خیلی زیادی برخوردار است.

لیست قراردادهای پیمانکاری ( انواع قرارداد‌های پیمانکاری )

همانطور که اشاره کردیم دامنه قرارداد‌های پیمانکاری گسترده است و تمامی موارد زیر را شامل می‌شود:

الف:  قرارداد پرداخت کلی یا نمونه قرارداد lump sum

در نمونه قرارداد lump sum پیمانکار موظف است تمام کاری را که کارفرما در قرارداد تعیین کرده است انجام بدهد.

به عبارت دیگر، یک یا چند کار، باید به صورت کامل و در قبال مبلغی معین و در زمان مشخص توسط شخص پیمانکار انجام شود.

در قرارداد پرداخت کلی ، مبلغی که به پیمانکار پرداخت می‌شود می‌تواند ثابت ( fix ) یا شناور ( floating ) باشد.

کاربرد نمونه قرارداد lump sum

1: در صورتی که اطلاعات کافی در دسترس باشد.

2: در طول زمانی که پیمانکار به اجرای برنامه می‌پردازد، تغییرات کمی مدنظر کارفرما باشد.

3: در صورتی که کارفرما قصد داشته باشد نظارت و مدیریت همه جانبه خود را روی پروژه حفظ کند و وارد جزئیات پروژه نشود.

نکته: این قرارداد در میان برخی از افراد به قرارداد پیمانکاری مقطوع نیز مشهور است.

معایب نمونه قرارداد lump sum یا قرارداد پیمانکاری مقطوع

1: افزایش هزینه مالی

ویژگی قرارداد پیمانکاری مقطوع این است که زمان نسبتا زیادی لازم دارد تا طراحی و تکمیل شود.

درنتیجه، پروژه نیاز به مدت زمان بیشتری دارد و به دنبال آن ،هزینه بیشتری را نیز برای کارفرما به دنبال دارد.

2: عدم نظارت کارفرما بر جزئیات پروژه

در قرارداد پیمانکاری مقطوع ، کارفرما نسبت به برنامه‌هایی که پیمانکار بر اساس آن‌ها، به انجام امور می‌پردازد ، هیچ گونه نظارتی ندارد.

همچنین نمی‌تواند بر روی تاثیر برنامه پیمانکار بر میزان هزینه پروژه، نظارت کند.

3: افزایش مدت زمان، کیفیت و هزینه برنامه ریزی شده

در صورتی که طراحی‌های کارفرما با برنامه‌ها و نظرات پیمانکار مغایرت داشته باشد، امکان دارد مدت زمان، میزان هزینه و کیفیتی که در متن قرارداد به آن‌ها اشاره شده بود، تغییر داده شود یا به عبارتی کوتاهی کنند.

ب: قرارداد دائمی یا continual contract

در این قرارداد، کارفرما به طور پیوسته برنامه‌های مربوط به پروژه اعم از برنامه‌های کاری و زمانی را مورد توجه قرار می‌دهد.

همچنین، تنظیم این قرارداد در جهت صرفه جویی در هزینه مناقصه و افزایش سرعت در انجام پروژه نیز ،کاربرد دارد.

قرارداد‌ دائمی از انواعی برخوردار است که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم:

1: قرارداد سریال یا serial contract

طبق این قرارداد، پیمانکار تعهد می‌دهد که وارد مجموعه نمونه قرارداد lump sum یا قرارداد‌های پرداخت کلی شود که با اوضاع و شرایط بیان شده در قرارداد نخست و حاکم بر آن مطابقت دارند.

2: قرارداد با قابلیت تغییر یا continuity contract

این قرارداد هنگامی میان کارفرما و پیمانکار تنظیم می‌شود که کارفرما امید دارد که در نتیجه ادامه کار با پیمانکار به سود و منفعت می‌رسد.

بنابراین، از پیمانکاری که مشغول انجام پروژه است تقاضا می‌کند که میان آن‌ها، نمونه قرارداد lump sum یا پرداخت کلی تنظیم شود، با این تفاوت که امکان ایجاد تغییر در آن وجود داشته باشد.

3: قرارداد با دوره زمانی محدود یا term contract

در نتیجه تنظیم این قرارداد پیمانکاری میان پیمانکار و کارفرما، پیمانکار موظف می‌شود تا پروژه مورد نظر کارفرما را در مقابل مبلغ مشخص شده و در مدت زمان تعیین شده -که عمدتا بین 12 تا 24 ماه است- به کارفرما ارائه دهد.

کاربرد قرارداد پیمانکاری دائمی

این دسته از قرارداد‌ها برای کارهایی که از قیمت کمی برخوردار هستند و به طور مداوم انجام می‌شوند مانند تعمیرات ساختمانی و غیره کاربرد زیادی دارند.

مزایای قرارداد پیمانکاری دائمی

1: افزایش بهره‌وری

این قرارداد به ویژه در زمانی که شما نیاز به تعمیرات ضروری دارید یا قصد دارید به سرعت یک پیمانکار را انتخاب کنید، می‌تواند برای شما سودمند باشد و به افزایش بهره‌وری منجر شود.

2: پیش‌بینی هزینه‌ها و پرداخت‌ها

تنظیم این قرارداد به هر یک از طرفین قرارداد، که همان کارفرما و پیمانکار می‌باشد، کمک می‌کند تا ارزیابی و پیش‌بینی مطلوبی نسبت به هزینه‌ها و پرداخت‌ها داشته باشند.

3: صرفه جویی

طرفین با تنظیم قرارداد پیمانکاری دائمی ، می‌توانند در میزان هزینه مربوط به ایجاد مقدمات پیمان و اجرای مناقصه صرفه جویی کنند.

4: اطلاع یافتن پیمانکار از سرعت و کیفیت پروژه

با توجه به آنکه، در اثر تنظیم این قرارداد، کارفرما و پیمانکار، مدت زمان زیادی را به همکاری با یکدیگر می‌پردازند، پیمانکار نیز از سرعت و کیفیتی که در رابطه با پروژه، مد نظر کارفرما است، اطلاعات کسب می‌کند.

5: گرایش پیمانکاران مطلع

در نتیجه اطلاع پیمانکاران از وضعیتی که بر این قرارداد حاکم است همچون احتمال زیاد سود آوری در آینده و همچنین قابلیت برنامه‌ریزی برای کار و تعیین مدت زمان مشخص، پیمانکاران مطلع و حرفه‌ای در ابتدا می‌توانند مبلغ کمتری را پیشنهاد کنند و شروع به فعالیت کنند.

معایب قرارداد پیمانکاری دائمی

1: از دست دادن پیمانکاران شایسته در نتیجه عدم اطلاع

امکان دارد پیمانکاران شایسته و مجرب، به دلیل عدم اطلاع از سود قابل توجهی که در آینده در اثر این توافق نصیب ایشان و کارفرما خواهد شد ، مبلغ بالایی را برای همکاری پیشنهاد دهند.

در نتیجه این پیشنهاد نیز، کارفرما حاضر به امضای فرم خام قرارداد پیمانکاری نباشد و بنابراین، پروژه مورد نظر از اجرا و رسیدگی این پیمانکاران حرفه‌ای، محروم شود.

2: ایجاد بی اعتمادی نسبت به پیمانکار

ممکن است نتیجه کار‌هایی که یک پیمانکار انجام می‌دهد مثبت باشد.

با این حال، وجود تاخیر و سپری شدن مدت زمان زیاد ناشی از اشتغال پیمانکار به تکمیل فاز یک پروژه، می‌تواند حس بی اعتمادی نسبت به پیمانکار را در کارفرما ایجاد کند.

3: پرداخت بیش از حد هزینه

شما به عنوان یک کارفرما در صورتی که به طور مستمر و منظم به بررسی متن و محتویات قرارداد نپردازید، احتمال دارد مجبور شوید هزینه‌های بیشتری را پرداخت کنید یا برای انجام مجدد مناقصه اقدام کنید.

ج: قرارداد‌های سنجشی یا Measurement Contracts

ویژگی این قراردادهای پیمانکاری بیشتر در تعیین میزان قیمت قرارداد خلاصه می‌شود.

به عبارت دیگر، ویژگی مهم قرارداد این است که قیمتی که در ابتدای قرارداد تعیین می‌شود تخمینی و تقریبی است.

در واقع، اینگونه قیمت گذاری تنها حدود کار را تعیین می‌کند و محاسبه قیمت نهایی در پایان کار انجام می‌شود.

کاربرد قرارداد سنجشی

معمولا هنگامی که کارفرما قصد دارد به سرعت از خدمات یک پیمانکار استفاده کند و تعیین قیمت تمام شده امکان پذیر نیست، این قرارداد تنظیم می‌شود.

همچنین در صورتی که میزان قیمت در هنگام تنظیم قرارداد و قبل از انجام کار مربوط به پروژه، بسیار زیاد باشد، تنظیم این قراردادهای پیمانکاری بسیار مفید است.

مبنای محاسبه قیمت اولیه

مبانی که به هنگام تعیین قیمت اولیه در قرارداد مورد توجه قرار می‌گیرد عبارت است از:

1: قطعات و اجزا و سایر موارد مورد نیاز برای انجام پروژه

2: برنامه‌ای که پیمانکار در قالب پیمان‌های خدماتی یا مشاوره‌ای به کارفرما ارائه می‌دهد، در تنظیم قیمت اولیه موثر است.

کاربردهای دیگر قرارداد سنجشی

1: در صورتی که کارفرما از نیاز‌های خود به درستی مطلع نباشد یا این نیازها مشخص نباشند، استفاده از این قرارداد مفید است.

2: همانطور که اشاره کردیم در صورتی که کارفرما نیاز داشته باشد که یک پروژه را به سرعت اجرا کند، می‌تواند قرارداد سنجشی تهیه یا تنظیم کند.

3: در صورتی که تعیین میزان قیمت قرارداد در ابتدای کار ممکن نباشد یا قیمت مورد نظر بسیار زیاد باشد، می‌توان از این نوع از قراردادهای پیمانکاری استفاده کرد.

د: قرارداد‌ باز پرداخت هزینه یا Cost Reimbursement Contract

با توجه به عنوان این قرارداد متوجه می‌شویم که پیش از انجام پیمانکاری، کارفرما، هزینه‌های اولیه و ضروری که شامل هزینه‌های مربوط به کارگران،کارگاه و مواد مصرفی می‌شود را می‌پردازد.

علاوه بر این، این هزینه، سودی که به پیمانکار می‌رسد را نیز پوشش می‌دهد و هزینه‌های سربار را مدنظر قرار می‌دهد.

کاربرد قرارداد باز پرداخت هزینه

1: ریسک پذیری کارفرما

در صورتی که شما به عنوان یک کارفرما ریسک کردن را در فعالیت‌های مختلف خود تجربه کرده باشید، و از طرف دیگر مایل باشید در انجام پروژه، در کنار پیمانکار، تاثیر گذار باشید.

2: سرعت آغاز پروژه

در صورتی که قصد داشته باشید پروژه را به سرعت آغاز کنید و پیمانکار درخواست‌های شما را اجرا کند و در آن وضعیت، فرصت کافی برای تعیین هزینه و کامل کردن طرح‌ها وجود نداشته باشد، این قرارداد می‌تواند برای شما کاربرد داشته باشد.

3: نظارت کارفرما و رعایت استاندارد‌ها

هنگامی که کارفرما تمایل داشته باشد بر اعمال پیمانکار و فرآیند تکاملی پروژه نظارت کند و استاندارد‌های دقیق در پروژه رعایت شود، تنظیم این قرارداد بسیار موثر است.

4: بالا بودن قیمت مواد مصرفی

در صورتی که در هنگام شروع کار، میزان هزینه‌هایی که مربوط به مواد مصرفی و مورد نیاز پروژه است بسیار زیاد باشد و در عین حال، حالت اضطراری بر پروژه حاکم باشد می‌توانید این قرارداد را تنظیم کنید.

5: تغییرات احتمالی پروژه

ویژگی دیگر این قرارداد در مقایسه با سایر انواع توافق نامه در لیست قراردادهای پیمانکاری ، این است که تغییرات احتمالی پروژه را نیز پوشش می‌دهد.

بنابراین به دلیل وجود احتمال زیاد تغییر در روند اجرای پروژه یا تغییر در اصل پروژه، تهیه این قرارداد برای شما بسیار با اهمیت است.

هـ: قرارداد مدیریتی یا Management Contract

یکی دیگر از انواع قرارداد پیمانکاری  ، قرارداد پیمانکاری مدیریتی است. این توافق نامه، هنگامی تنظیم می‌شود که شما به عنوان کارفرما، از موسسه یا شرکتی تقاضا کنید که در کنار پیمانکار ، طرح‌های پروژه را بررسی کند و بر چگونگی انجام طراحی‌ها در کنار پیمانکار دیگر، نظارت کند.

اگر در زمان مناسب، این قرارداد را تنظیم کنید و در نتیجه آن، پیمانکاری حرفه‌ای را وارد عملیات اجرایی پروژه خود کنید، ایجاد طراحی میان دو پیمانکار تقسیم می‌شود و به مشارکت میان هردو پیمانکار منجر می‌شود.

در پروژه‌های بزرگی که معمولا چندین پیمانکار مشغول اجرای آن‌ها می‌باشند، ممکن است پیمانکاری که به صورت تخصصی به فعالیت می‌پردازد، در راس قرار بگیرد.

در نتیجه، او تجهیزات مورد نیاز ، خدمات مربوط به پروژه ، اطلاعات و دانش فنی را در اختیار سایر پیمانکاران خود قرار می‌دهد .

بنابراین با توجه به پیچیدگی و بزرگی این دسته از فعالیت‌ها، پیمانکار اصلی باید در حوزه خاصی تخصص داشته باشد، از دانش‌های خاص در حوزه آن پروژه، اطلاع داشته باشد و از طرف دیگر، تجربه منحصر به فردی داشته باشد.

معایب قرارداد‌های مدیریتی

1: ایجاد تاخیر در پروژه و اختلافات مربوط به قرارداد پیمانکاری

با توجه به اینکه این دسته از قرارداد‌ها از تعداد زیادی پیمانکار اعم از اصلی و فرعی برخوردار هستند، هماهنگ کردن هر کدام از آنان با یکدیگر زمان زیادی نیاز دارد.

بنابراین، امکان دارد مدت اجرای پروژه افزایش پیدا کند و تاریخ تحویل آن، که در متن نمونه قرارداد پیمانکاری به آن اشاره شده است، با واقعیت مطابقت نداشته باشد.

همین مسائل می‌تواند باعث ایجاد اختلافات قراردادی باشد.

2: حضور پیمانکار خاص و تضعیف رقابت میان افراد

بیان کردیم که در بسیاری از پروژه‌های گسترده و پیچیده، کارفرما از یک پیمانکار تخصصی استفاده می‌کند.

استفاده از این شخص که از تخصص و حرفه خاصی برخوردار است و به مراتب از سطح آگاهی بالاتری برخوردار است، سطح رقابت میان پیمانکاران را در فرایند ایجاد و ارائه پروژه کاهش می‌دهد. در نتیجه ممکن است کیفیت پروژه ساخته شده نیز با آنچه مد نظر کارفرما بوده است، منطبق نباشد.

3: انجام کار مجدد

با توجه به شرایط مختلف حاکم بر پروژه و قرارداد، احتمال دوباره‌کاری و مجهز کردن مجدد کارگاه و  انجام کار‌هایی که در ابتدا نسبت به پروژه انجام شده است؛ وجود دارد.

4: احتمال عدم پرداخت مطالبات پیمانکاران فرعی

ممکن است پیمانکار اصلی ، مطالباتی که مربوط به پیمانکاران فرعی است را پرداخت نکند و به تبع آن، مشکلات مختلفی به وجود بیاید.

5: زیان کارفرما

در صورتی که پیمانکاران، مهارت‌های لازم در خصوص پروژه مورد نظر کارفرما را نداشته باشند، احتمال ورود زیان به کارفرما افزایش پیدا می‌کند.

6: معین نبودن تعهدات مالی کارفرما

تا قبل از آنکه، پیمانکاران، اجرای پروژه را آغاز کنند، هیچ یک از تعهدات مالی کارفرما مشخص نیست.

7: هزینه احتمالی جمع آوری کارگاه

گاهی اوقات، احتمال دارد که در اثر بی میلی پیمانکاران یک پروژه، کارفرما مجبور شود هزینه‌هایی که مربوط به جمع آوری کارگاه است را پرداخت کند.

8: عدم تضمین برای کارفرما در قرارداد

در این دسته از قرارداد‌ها، هیچ تضمینی در برابر سوء مدیریت پیمانکار در قبال پروژه مورد نظر کارفرما و زیان‌هایی که از این موضوع ناشی می‌شود، وجود ندارد.

و: قرارداد مدیریت پروژه یا Project Management Contract

یکی دیگر از انواع قرارداد پیمانکاری، قرارداد مدیریت پروژه است.  این قرارداد هنگامی تنظیم می‌شود که کارفرما، قصد داشته باشد پیمانکاری حرفه‌ای و با تجربه را تعیین کند.

سپس، مجموعه اقدامات، شامل معین کردن کارگاه، جمع آوری تجهیزات کارگاه، مسائل مربوط به امور بازرگانی ، سرمایه گذاری در پروژه، اجرای پروژه و تاییدات مربوط به آن را به او واگذار کند.

در این قرارداد، پیمانکار اصلی که این وظایف را به‌عهده دارد نقش مدیر پروژه را دارد و در مقابل میزان پیشرفت پروژه ، درصد پیمانکاری دریافت می‌کند.

به عبارت دیگر، با به انجام رساندن این اقدامات و دست یافتن به نتایج تدریجی و پیشرفت پروژه، مبلغی معینی از قیمت پیمان را دریافت می‌کند.

کاربرد قرارداد مدیریت پروژه

این قرارداد به ویژه در زمانی که کارفرما قصد دارد پروژه پیچیده و بزرگی را اجرا کند بسیار موثر و کاربردی خواهد بود.

تعهدات پیمانکار در نمونه قرارداد پیمانکاری مدیریت پروژه

در کامل‌ترین فرم خام قرارداد پیمانکاری مدیریت پروژه ، وظایف پیمانکار عبارت‌ است از:

1: مسئولیت کمک به تیم پروژه

پیمانکار وظیفه دارد برای رسیدن به اهدافی که در نظر دارد، به اعضای تیمی که پروژه را اجرا می‌کنند کمک کند.

2: نظارت، هدایت و اقدامات مشابه

پیمانکار موظف است برای پیشرفت و اجرای هر چه بهتر و دقیق‌تر پروژه، روی آن نظارت و آن را هدایت کند.

همچنین، برای تمام بخش‌های پروژه مورد نظر، برنامه ریزی و هماهنگ سازی‌های لازم را انجام دهد.

مزایای نمونه قرارداد پیمانکاری مدیریت پروژه

1: استقلال پیمانکار و پیشرفت پروژه

کارفرما در این نوع از فرم خام قرارداد پیمانکاری ، به پیمانکار اختیارات زیادی داده است به طوری که، پیمانکار به عنوان یک مدیر مستقل فعالیت می‌کند.

در نتیجه این اختیارات نیز، پیمانکار بهتر و موثر‌تر می‌تواند پروژه را هدایت کند و بر اعضای تیم، نظارت داشته باشد.

همچنین در این صورت، هماهنگ کردن اعضای گروه نیز به مراتب، برای شخص پیمانکار آسان‌تر است.

2: ایجاد اطمینان برای کارفرما

با تنظیم نمونه قرارداد پیمانکار مدیریتی پروژه، این اطمینان در کارفرما شکل می‌گیرد که امور مربوط به پروژه و اجرای خواسته‌های وی با مدیریت حرفه‌ای پیمانکار به نتایج مطلوب می‌رسد.

همچنین امید به پیشرفت پروژه، بیش از پیش برای کارفرما ایجاد می‌شود و همین مسئله، زمینه را برای فعالیت بیشتر و موثر پیمانکار فراهم می‌کند.

ز: قرارداد طراحی و ساخت یا Design and Build Contract

قراردادهای پیمانکاری طراحی و ساخت هنگامی تنظیم می‌شود که پیمانکار متعهد می‌شود خودش به تنهایی، به طراحی و ساخت پروژه بپردازد.

در  فرم خام قرارداد پیمانکاری طراحی و ساخت، جزئیات پروژه و آنچه مد نظر کارفرما است بیان می‌شود.

در مقابل، پیمانکار وظیفه دارد با توجه به استاندارد‌های کیفی و مطالعه نیاز‌های کارفرما، طراحی یا ساختن پروژه را انجام دهد.

همانطور که اشاره کردم، سایر دوستان من به جز معین هم از من در خصوص انواع قرارداد پیمانکاری مشاوره گرفته بودند.

به عنوان مثال یک نمونه قرارداد پیمانکاری که یکی از دوستان تنظیم آن را به من سپرد، قرارداد طراحی و ساخت کابینت و اپن ام دی اف، برای آپارتمان بود.

بنابراین کاربرد این قرارداد به خصوص در ساختمان سازی زیاد است.

ط: قراردادهای پیمانکاری ساخت و توسعه

یکی دیگر از انواع قرارداد پیمانکاری ، قراردادهای پیمانکاری ساخت و توسعه است.

در این قرارداد هر یک از وظایف، مسئولیت‌ها و اختیارات پیمانکار در رابطه با بخش‌های مختلف پروژه در متن قرارداد ذکر می‌شود.

مبالغی که به پیمانکار پرداخت می‌شود، به درصد پیشرفت پروژه مربوط می‌شود.

باقی مانده مبالغ نیز، با توجه به میزان بهره‌وری مجریان پروژه، پرداخت می‌شود.

پیش از شروع مناقصه، کارفرما برنامه ‌اجرایی مربوط به پروژه را تنظیم می‌کند و آن را در اختیار شرکت کنندگان و متقاضیان قرار می‌دهد.

این کار باعث می‌شود تا متقضایان، قبل از انجام هرکاری از وظایف و مسئولیت‌های خود در آینده اطلاع داشته باشند.

ویژگی این دسته از قراردادهای پیمانکاری، این است که پیمانکار اصلی، در انتخاب پیمانکاران فرعی، به طور کامل اختیار دارد.

در واقع، آنچه در این قرارداد بسیار مهم است، اجرا و به ثمر رسیدن پروژه با توجه به معیار‌هایی مانند هزینه، زمان و کیفیت می‌باشد.

همچنین در این دسته از قرارداد‌ها، کارفرما حق نظارت کامل بر تیم اجرا کننده پروژه را دارد و پیمانکار اصلی، موظف است در مراحل گوناگون اجرای طرح، گزارشات اقدامات انجام شده را به کارفرما بدهد.

کاربرد انواع قرارداد پیمانکاری در استارتاپ‌ها

با توجه به توضیحات بالا و عناوین متفاوت قرارداد‌ها ممکن است تصور کنید که قرارداد پیمانکاری فقط در اموری مانند حمل و نقل، ساختمان، طراحی و غیره کاربرد دارد، در حالی که این قرارداد‌ها امروزه نقش مهمی در پیشرفت استارتاپ‌های گوناگون داشته‌اند.

در واقع، در هر رابطه‌ای در صورتی که یک طرف آن کارفرما باشد و  انجام کاری را از دیگری درخواست کند یا آن را به طور کامل به او واگذار کند، و در مقابل، شخص دیگر به عنوان پیمانکار وظیفه داشته باشد که به هزینه خودش آن کار را انجام دهد، نمونه فرم خام قرارداد پیمانکاری نسبت به این رابطه کاربرد خواهد داشت.

البته در مهلت‌های زمانی تعیین شده، پیمانکار، مبالغی را به سبب فعالیت‌هایی که برای اجرای پروژه انجام داده است و وجوهی که از حساب شخصی و به نفع پروژه پرداخت کرده است از کارفرما دریافت می‌کند.

بنابراین لیست قراردادهای پیمانکاری در رابطه با استارتاپ‌ها نیز کاربرد دارد و استفاده می‌شود.

به عنوان مثال ممکن است شخصی به عنوان کارفرما با شخص دیگری، یکی از انواع نمونه قرارداد پیمانکاری را تنظیم کند و در متن قرارداد، وظیفه پیمانکار را اینگونه تعیین کند که یک وب سایت فروش اقلام بهداشتی بسازد.

در نتیجه این قرارداد، پیمانکار که می‌تواند یک مهندس کامپیوتر باشد، متعهد می‌شود که با هزینه شخصی و با مدیریت خود، پروژه را انجام دهد و پس از آنکه وب سایت با رعایت تمامی استاندارد‌های لازم ایجاد شد، نه تنها هزینه‌های شخصی خود را از کارفرما دریافت کند، بلکه در ازای فعالیت در حوزه پروژه، حق الزحمه مناسبی دریافت کند.

همچنین این قرارداد‌ها ، ایجاد اپلیکیشن‌های متفاوت مربوط به موبایل یا کامپیوتر را نیز شامل می‌شوند.

شرایط فورس ماژور حاکم بر قراردادهای پیمانکاری

این شرایط، وضعیت‌هایی هستند که از اختیار طرفین قرارداد یا یکی از آن‌ها خارج است.

در واقع، در صورتی که اتفاقی برای هر یک از طرفین قرارداد بیفتد، به صورتی که غیر قابل پیش بینی باشد و نتوانند مانع آن شود، طرفی که به دلیل وجود شرایط فورس ماژور، نمی‌تواند به تعهدات خود عمل کند، به طور موقت، از انجام این امور معاف می‌شود.

البته در استفاده از شرایط فورس ماژور باید با دقت عمل کرد.

در نتیجه استفاده از شرایط فورس ماژور، احتمال دارد قرارداد به طور کامل باطل شود و یا به صورت معلق باقی بماند.

همچنین، استفاده از این شرایط، باعث می‌شود تا نه تنها طرفی که درگیر حوادث شده است به تعهدات خود عمل نکند بلکه طرف دیگر قرارداد پیمانکاری نیز، به وعده‌های خود عمل نکند.

به عنوان مثال، اتفاقی که برای یکی از دوستان من افتاد این بود که به یک برنامه نویس وب سایت، مسئولیت داده بود تا برای او یک وب سایت فروش مواد غذایی ایجاد کند.

همچنین برنامه نویس، در متن نمونه قرارداد پیمانکار ، تعهد داده بود که وب سایت را ظرف یک ماه آماده کند و به کارفرما تحویل دهد.

بعد از گذشت 20 روز ، به دلیل مشکلات مختلفی، اینترنت تمام کشور به مدت یک هفته قطع شد و باعث شد که برنامه نویس، تعهدات خود را به‌موقع انجام ندهد. در این حالت، برنامه نویس به وضعیت فورس ماژور اشاره کرد و عقب افتادن تعهدات خود را توجیه کرد.

سخن آخر

روزانه در سراسر کشور شاهد هستیم که انواع قراردادهای پیمانکاری به اشکال متفاوت میان کارفرمایان و پیمانکاران تهیه یا تنظیم می‌شوند.

برخی از تنظیم کنندگان این دسته از قرارداد‌ها کارشناسان حقوقی و وکلای داگستری هستند که با توجه به رشته تحصیلی خود، نسبت به قوانین مربوط به قرارداد‌ها اطلاع دارند.

در مقابل، بسیاری از افرادی که نمونه قرارداد پیمانکاری را میان طرفین تنظیم می‌کنند، اشخاصی هستند که ممکن است حقوقدان نباشند یا دست‌کم اطلاعات محدودی از قوانین و نکات حقوقی داشته باشند.

بیشتر اوقات، عدم مراجعه به یک متخصص حقوقی مجرب که سال‌ها به مطالعه قوانین حقوقی و نکات مختلف قراردادی پرداخته است، سبب می‌شود که نه تنها هزینه زیادی توسط طرفین یک قرارداد پرداخت شود بلکه مهم‌ترین سرمایه افراد موفق یعنی زمان نیز بدون دلیل از بین برود.

البته دوستم معین اهل مشاوره است و پیوسته من را در جریان کارهای خود قرار می‌دهد و مشورت می‌گیرد. بسیار خوشحالم که معین، انسان موفقی است و روز به روز، به موفقیت‌های او، اضافه می‌شود.

نمونه قرارداد پیمانکاری pdf و word

من و دیگر اعضای حقوقی رکلا مفتخر هستیم که به عنوان دوستان شما، در خدمت گزاری حقوقی شما باشیم.

متن کامل انواع قراردادهای پیمانکاری+pdf و word را تنظیم کرده‌ایم و روز به روز به تعداد آن‌ها اضافه خواهیم کرد.

برای دریافت انواع نمونه قرارداد پیمانکاری بر روی عکس زیر بزنید.

ضمن آنکه می‌توانید درخواست مشاوره حقوقی تلفنی ثبت کنید. ما در اسرع وقت با شما تماس می‌گیریم. از طرف دیگر، خدمات تنظیم قرارداد اختصاصی نیز در دسترس شما است و می‌توانید از این خدمات نیز بهره مند شوید.